Poznańskie środowisko naukowe znalazło się w centrum międzynarodowej uwagi – trwa właśnie najważniejsze europejskie wydarzenie dotyczące przyszłości uniwersytetów. Do stolicy Wielkopolski zjechali czołowi badacze szkolnictwa wyższego z całego świata, by przez trzy dni dyskutować o wyzwaniach, przed którymi stoją współczesne uczelnie.

Międzynarodowa elita naukowa w Poznaniu

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza gości uczestników 37. konferencji Konsorcjum Badaczy Szkolnictwa Wyższego (CHER 2025). To prestiżowe wydarzenie odbywa się w zabytkowych murach Collegium Iuridicum, a jego organizatorem jest miejscowy Instytut Nauk Społecznych i Humanistycznych. Kieruje nim prof. Marek Kwiek, który jednocześnie przewodniczy Radzie Dyrektorów całego konsorcjum CHER.

Konferencja ma szczególne znaczenie dla poznańskiej uczelni – to potwierdzenie jej pozycji w międzynarodowych badaniach nad funkcjonowaniem uniwersytetów. Wydarzenie przyciągnęło ekspertów, którzy na co dzień analizują procesy zachodzące w akademickich środowiskach na różnych kontynentach.

O czym dyskutują uczestnicy konferencji

Hasło przewodnie tegorocznych obrad brzmi: „Adaptacja do zmian: systemy szkolnictwa wyższego, instytucje i akademicy w zmieniającym się świecie”. Nie jest to przypadkowy wybór – współczesne uniwersytety mierzą się z bezprecedensowymi wyzwaniami na wielu frontach jednocześnie.

Uczestnicy koncentrują się na czterech kluczowych obszarach: procesach edukacyjnych, rozwoju badań i innowacji, społecznym oddziaływaniu uczelni oraz kwestiach zarządzania i współpracy międzynarodowej. Każdy z tych tematów niesie ze sobą konkretne problemy wymagające pilnych rozwiązań.

Szczególną uwagę poświęca się wpływowi najnowszych technologii – sztucznej inteligencji i analizy wielkich zbiorów danych – na sposób prowadzenia badań i organizację pracy naukowej. To zagadnienia, które już dziś zmieniają oblicze uniwersytetów na całym świecie.

Amerikanista ostrzega przed komercjalizacją nauki

Ceremonię otwarcia poprowadził prorektor UAM ds. Finansów i Projektów Badawczych, prof. Przemysław Wojtaszek. Głównym punktem inauguracji był wykład prof. Gary’ego Rhoades z University of Arizona, uznanego autorytetu w dziedzinie przemian szkolnictwa wyższego.

Amerykański badacz przedstawił referat zatytułowany „Ponad neoliberalnym kapitalizmem akademickim w zbiorowych negocjacjach o nieliberalnych zmianach politycznych”. Prof. Rhoades, współautor głośnej książki „Kapitalizm akademicki i nowa gospodarka”, od lat analizuje mechanizmy rynkowe przenikające do świata nauki.

W swoim wystąpieniu podkreślił zagrożenia płynące z nadmiernej komercjalizacji uniwersytetów. Jego zdaniem uczelnie, mimo że często postrzegane jako bierne ofiary zewnętrznych nacisków, w rzeczywistości dysponują znaczną siłą oddziaływania. Problem polega na tym, że proces upodabniania się do korporacji prowadzi do osłabienia społecznej misji uniwersytetów.

Diagnoza problemów polskich uczelni w kontekście globalnym

Poruszane podczas konferencji kwestie mają bezpośrednie przełożenie na sytuację polskich uniwersytetów. Problemy finansowania, zapewnienia jakości kształcenia, warunków pracy naukowców oraz presji na umiędzynarodowienie działalności to wyzwania, z którymi mierzą się również poznańskie uczelnie.

Prof. Rhoades zwrócił uwagę na paradoks współczesnego zarządzania uniwersytetami – wzrost uprawnień kadry kierowniczej często nie przekłada się na większą skuteczność w odpieraniu zewnętrznych nacisków politycznych i gospodarczych. Uczelnie coraz częściej funkcjonują według logiki biznesowej, co może prowadzić do marginalizacji ich podstawowych funkcji edukacyjnych i badawczych.

Co dalej z uniwersytetami przyszłości

Trzydniowe obrady zakończą się 5 września, ale poruszone tematy będą długo rezonować w środowisku naukowym. Uczestnicy konferencji otrzymali szansę wymiany doświadczeń i poszukiwania rozwiązań dla problemów dotykających uczelnie na różnych kontynentach.

Dla Poznania organizacja tak prestiżowego wydarzenia to nie tylko zaszczyt, ale także okazja do zaprezentowania lokalnych rozwiązań i inicjatyw na arenie międzynarodowej. Dyskusje prowadzone w murach UAM mogą wpłynąć na kształt polityki szkolnictwa wyższego w nadchodzących latach, także w Polsce.